گاهی با کشاورزانی روبرو می شویم که علیرغم استفاده از ماشین نشاکار و سایر تجهیزات کشاورزی، بازده خوبی در تولید محصول ندارند. در نشاکاری مکانیزه برای دستیابی به عملکرد حداکثری در مزرعه و تولید محصول با کیفیت، استفاده از نشای قوی و سالم اهمیت زیادی دارد.
در مقاله پیشین روش های پیشگیری از آفات و بیماری های گیاهی در نشاکاری مکانیزه را مورد بررسی قرار دادیم. یکی از راه های پیشگیری، استفاده از بذرهای ضدعفونی شده و گواهی شده برای نشاکاری است. اگر امکان استفاده از چنین بذرهایی فراهم نبود، روش هایی وجود دارد که میتوان بذرها را ضدعفونی کرد.
در این مقاله شما را با دو روش مرسوم ضدعفونی بذر، آشنا می کنیم. توجه کنید بذرها حتی اگر کاملاً سالم به نظر برسند، ممکن است به عوامل ایجاد کننده بیماری به ویژه باکتری های بیماری زا آلوده باشند.
ضدعفونی کردن بذر با استفاده از آب گرم
آب گرم می تواند اکثر قارچ ها و باکتري های بذرزاد را بدون صدمه زدن به بذر، از بين ببرد. تیمار آب گرم روشی است که می توانید برای ریشه کن کردن یا به حداقل رساندن سطح پاتوژن ها (بخصوص پاتوژن های باکتریایی) در بذر سبزیجات، استفاده کنید. سایر روش های رایج (به عنوان مثال، تیمارهای قارچ کش) نیز می توانند به کاهش بیماری کمک کنند، اما معمولاً عوامل بیماری زایی که در پوسته بذر نفوذ کرده اند، را از بین نمی برند. تیمار آب گرم برای بذرهای ریز و کوچک مناسب تر است. برای بذرهای درشت، بسیار شکننده، گندله شده، پرایمینگ شده، بذری که توسط قارچ کش ضدعفونی شده و بذرهای کهنه مؤثر نیست.
هنگام تیمار بذر با آب گرم، فقط مقدار بذری را که برای کاشت نیاز دارید، تیمار کنید.
قبل از هر کار می بایست یک نمونه کوچک از بذر مورد نظر را ضدعفونی کنید و از نظر جوانه زنی و کيفيت، آن را مورد بررسی و آزمایش قرار دهید. سپس این روش را برای ضدعفونی همه بذرها انجام دهید.
توجه: در روند ضدعفونی بذر با آب گرم، دمای آب باید با دقت کنترل شود. در صورت کاهش اندک دما ممکن است قارچ ها و باکتري ها زنده بمانند. افزایش دما نيز می تواند به بذر آسيب برساند.
برای تأثیرگذاری بهتر، از یک حمام آب با کنترل دقیق دما و زمان بندی (water oven) استفاده کنید. همچنین می توانید یک تابه بزرگ را روی اجاق گاز قرار دهید. برای اینکه این روش مؤثر واقع شود، نیاز به یک دماسنج با دقت بالا برای اندازه گیری دقیق و مکرر هرگونه تغییر دما دارید. علاوه بر این، باید آب را مرتباً مخلوط کنید. همچنین تنظیمات اجاق گاز را به طور مناسب تنظیم کنید، بذر را در طی مراحل کار به طور کامل زیر آب قرار دهید تا اطمینان حاصل کنید که دانه در تمام مدت در دمای ثابت و یکنواخت قرار دارد.
مراحل ضدعفونی بذر با آب گرم:
1. بذرها را به مدت 11 دقیقه در یک کیسه نخی نفوذپذیر ریخته و در دمای 38 درجه سانتیگراد با رعایت شرایط زیر، بخیسانید. (مرحله قبل از گرم کردن)
- کیسه را تا نیمه از بذر پر کنید.
- هوای آن را تخلیه کنید.
- مطمئن شوید که همه بذرها کاملاً مرطوب شوند.
2. کیسه بذر را در آبی با حجم 5 تا 11 برابر حجم کل بذور و در دمای توصیه شده قرار دهید. (به جدول زیر مراجعه شود.)
3. مدت زمان آلودگی زدایی و دمای آب باید به دقت رعایت شود.
4. پس از مدت زمان مشخص شده، کيسه هاي بذر را به مدت 5 دقیقه در آب سرد قرار دهید تا سریعاً عملیات حرارتی پایان یابد.
5. در این مرحله می توانید از یک قارچ کش مطابق دستورالعمل سازنده استفاده کنید (اختیاری).
6. بذرها را از کيسه خارج کرده سپس روي یک پوشش تميز قرار دهید تا خشک شوند.
7. در پایان بهتر است از یک ضدعفونی کننده بذر مانند قارچ کش هاي توصيه شده نيز، استفاده کنید (اختیاری).
جدول زیر دمای آب و زمان مناسب برای ضدعفونی کردن انواع بذر را نشان می دهد. توجه شود سایر بذرهایی که در این جدول نیامده اند، ممکن است با این روش آسیب ببینند.
استفاده از مایع سفید کننده برای ضد عفونی کردن بذر
بذر گوجه فرنگی و فلفل را با استفاده از مایع سفید کننده می توان ضدعفونی کرد. در این روش، باکتری های ایجاد کننده «لکه باکتریایی»، از بین می روند.
- محلولی به نسبت 1 قسمت مایع سفید کننده و 3 قسمت آب آماده کنید.
- بذرها را به مدت 1 تا 2 دقیقه در این محلول بخیسانید.
- سپس آنها را از محلول خارج کرده و بشویید.
- بذرها را به طور کامل خشک کنید.
- می توانید با یک قارچ کش عملیات ضدعفونی را تکمیل کنید.
نکته: 4 لیتر محلول سفیده کننده برای نیم کیلوگرم بذر مناسب است.
نگارنده: واحد تحقیق و توسعه گروه صنعتی تیداپارس
Tell: 09904823436-39
- پرایمینگ بذر روشی ساده و کم هزینه برای افزایش کیفیت بذر است که در صورت انجام صحیح آن به افزایش عملکرد منجر می‌شود. پرایمینگ بذر به اعمال هر نوع تیماری قبل از کاشت به منظور ارتقاء مؤلفه‌هایی چون جوانه‌زنی، استقرار اولیه و غیره اطلاق می‌شود.
