روش های مناسب مواجه شدن با شوری خاک و شوری آب در کشاورزی

راه های موثر برای برطرف کردن شوری خاک و شوری آب در کشاورزی

خاکی که نمک آن برای گیاه بالا باشد خاک شور محسوب می شود. و البته توجه نمایید که این مقدار نمک بسته به نوع گیاه متفاوت می باشد. منظور از شوری مقدار نمکی است که برای گیاه مضر بوده و موجب کاهش محصول گردد. این شوری می تواند در آب و یا در خاک باشد.
چالشی که در سال های اخیر بسیاری از خاک های ایران و البته آب های ایران با آن مواجه شده اند. در خاک شور گیاه برای جذب آب توسط ریشه با مشکل مواجه می شود و با تنش کم آبی روبرو خواهد شد. در اصل ممکن است خاک به قدر کافی مرطوب باشد اما گیاه توانایی دسترسی را ندارد. بنابراین رشد گیاه با مشکل مواجه می شود.

برای مقابله با شوری خاک چه کاری باید انجام دهیم؟

قدم اول برای مساله شوری خاک، ابتدا سنجش شوری است. باید ابتدا شوری آبی که قرار است برای آبیاری استفاده شود را با آزمایش متوجه شویم. پس از آن نیز نوبت به سنجش شوری خاک می رسد. هر دو این عومل مهم برای رشد گیاه می بایست از نظر مقدار شوری مورد آزمایش قرار گیرند.
خاک شور را می توان با آبیاری سنگین تا حدی اصلاح کرد. این یک روش قدیمی است و خاک های شور را با آبیاری سنگین جهت شستشوی نمک و املاح با آب شیرین آبیاری می کنند.

نکات مهم که در خاک شور باید رعایت شوند

در زمانی که خاک نسبتا شوری داریم، یک نکته مهم است: اینکه فواصل آبیاری ها بهتر است کم شود. دلایل این کم کردن فاصله آبیاری این است که غلظت نمک و املاح خاک بالا نرود و به حد بحرانی گیاه نرسد.
در صورتی که آب آبیاری شور باشد، لازم است گیاه های مقاوم به شوری به عنوان محصول هدف ما کشت شوند. همچنین آبشویی خاک مزرعه نیز موثر می باشد و بهتر از در زمان های مقتضی صورت پذیرد.

نکته: زمان مناسب آبشویی زمین زراعی: زمان مناسب برای آبشویی مزرعه زمان آیش زمین و یا زمانی است که گیاه در خواب به سر می برد. این زمان بهترین موقع انجام آبشویی مزرعه می باشد، به این روش املاح و نمک هایی که در سطح خاک و اطراف ریشه می باشند پایین رفته و کمک شایانی به گیاه از نظر جذب آب و مواد غذایی در ادامه رشد می نماید.
در نظر داشته باشبد که در هوای گرم و فصل تابستان، حلالیت املاح بالاتر است طبیعتا مکن است اینگونه بنظر برسد که تابستان برای آبشویی زمین مناسب تر است، اما باید در نظر داشت به دلیل محدودیت های آب همچنین تبخیر بیشتر و سریع تر آب در فصول گرم، فصل زمستان برای آبشویی مزرعه پیشنهاد می شود. همچنین در فصل زمستان خصوصا مناطق سردسیر، اغلب زمین در حالت آیش بسر می برد.

نکته مهم: در اراضی شور مساله و چالش مهم “جوانه زنی بذر” می باشد. بنابراین پیشنهاد می شود در صورتی که خاک مزرعه شما شور است، قبل از عملیات آماده سازی زمین برای کاشت مجدد “پیش آبیاری” صورت پذیرد.
جوانه زنی بذر و آبیاری با آب شور: در صورتی که آب آبیاری مزرعه شما شور است، نحوه ی صحیح کشت بذر اهمیت دو چندان می یابد. چرا که احتمال کاهش جوانه زنی بذور با آب شور بسیار بالا می رود. در صورتی که کشت شما به شیوه کرتی می باشد، لازم است عملیات تسطیح را به خوبی رعایت کنید طوری که برآمدگی در کرت ها وجود نداشته باشد چون در این برآمدگی ها معمولا پشته های نمک تشکیل می گردد.

کودریز مالچر تیداپارس به منظور کاهش تردد تراکتور در مزرعه

بهترین روش آبیاری در آب شور کدام است؟

بهترین شیوه آبیاری “آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای” می باشد. آبیاری بارانی و قطره ای برای کنترل شوری موثر تر می باشند و نسبت به شیوه هایی مانند آبیاری کرتی و آبیاری نشتی، در کنترل شوری موفق تر نمایان شده اند. زیرا که علاوه بر اثر مثبتی که در کاهش مصرف آب داشته و سبب بهره وری آب کشاورزی می شوند، از تبخیر سطحی آب و بالا آمدن نمک های لایه های پایین آب به سطح مزرعه جلوگیری می کنند.
یکی از راه های مقابله با شوری، استفاده از روش های نوین آبیاری و کاهش تبخیر از سطح خاک است
دقت کنید در مزرعه با خاک شور، در صورتی که بتوانید تبخیر سطحی خاک را کاهش دهید کمک شایانی به شوری می نمایید. زیرا سبب می شود که نمک از لایه های زیرین بالا نیامده و در منطقه ریشه گیاه تجمع نیابد. همچنین حفظ رطوبت و کاهش مصرف آب هم دستاورد این مساله می باشد. بنابراین درصورتی که هدف آبشویی نیست، بهتر است آبیاری متعادل انجام گرفته و به کمک مالچ از تبخیر سطحی جلوگیری کرد.
روش های کاهش تبخیر سطحی خاک علاوه بر مالچ، حفظ بقایا در سطح مزرعه نیز می باشد. به عنوان نمونه در باغ می توان گیاهان هرس شده را بین ردیف های درختان قرار داده و مالچ طبیعی در راستای کاهش تبخیر سطحی ایجاد کرد.

کودریز پلاستیک کش تیپ کش صیفی

خاک شور و رشد گیاه

شوری بالای خاک باعث تغییر رنگ برگ شده و سوختگی و خشک شدن حاشیه برگ ها را در خاک های شور شاهد خواهیم بود. در اصل می توان گفت به دلیل شوری بالای خاک، گیاه مسموم شده است.
هنگامی که غلظت نمک در خاک بالا باشد، گیاه قادر به جذب آسان آب نیست و رشد گیاه کم شده یا در مواقع بحرانی رشد آن متوقف می گردد.
برای سنجش میزان شوری خاک، باید از خاک به روش مناسب نمونه برداری کرده و به آزمایشگاه خاک شناسی مراجعه نمود. در نظر داشته باشید حتما آزمایش شوری آب و خاک را برای مزرعه و باغ خود انجام دهید. چرا که آگاهی از شرایط آب و خاک مزرعه، به کشاورز و باغدار جهت تصمیمات درست در طول کشت کمک شایانی خواهد نمود.

گیاهان دائمی مانند درختان میوه نسبت به شوری خاک حساسیت بالاتری از محصولات زراعی دارند و آسیب پذیر تر خواهند بود.

نحوه ی کشت بذر در مزرعه با خاک شور

در صورتی که خاک مزرعه شما شوری دارد، و راه خاصی برای کاهش این شوری وجود ندارد، بهتر است فقط گیاه مقاوم به شوری در آن کشت کنید. در شیوه کشت پشته ای، بذرها را در وسط پشته و تک ردیفی کشت نکنید و آن ها را در دو طرف پشته و در دو ردیف کشت کنید.
دو طرف پشته و در محل داغ آب، بهترین مکان برای کشت بذر می باشد. به این روش جوانه زنی بذور در مزارع دارای خاک یا آب شور، راحت تر صورت می پذیرد. در محل داغ آب پشته، غلظت شوری نسبت به بقیه جاها کمتر است.
البته توجه داشته باشید که در مجموع میزان آب مصرف شده در خاک های شور برای کشاورزی، نسبت به خاک های معمولی باید بیشتر باشد زیرا با آبیاری معمولی عمل آبشویی صورت نمی پذیرد و در کشت محصول از ابتدای جوانه زنی تا دوره رشد گیاه، با مشکل مواجه خواهیم شد. بنابراین در صورتی که محدودیت منابع آب وجود دارد، لازم است یا از نوع گیاه مقاوم به شوری استفاده شود و یا از نشای پیوندی. نشای پیوندی در مقابل شوری آب و خاک بسیار مقاوم تر از نشاهای معمولی است.

نشای پیوندی را به کمک ربات پیوندزن نشا تیداپارس می توان به تولید انبوه رساند. در گلخانه های تولید نشا، علاوه بر نشا عادی، نشا پیوندی نیز تولید شده و در اختیار مزرعه داران گرامی قرار می گیرد.