نکات مهم در گلخانه داری

نکات مهم و قابل توجه در گلخانه داری و صنعت گلخانه

در اهمیت گلخانه داری و صنعت گلخانه باید گفت: بدون شک کم هزینه ترین راه جهت تامین غذا برای جمعیت رو به رشد جهان دستیابی به افزایش عملکرد در واحد سطح است که با بهره گیری از تکنولوژی و علوم نوین کشاورزی میسر می گردد. یکی از بهترین روش ها برای افزایش عملکرد در واحد سطح و همچنین کاهش مصرف نهاده ها (آب، کود، سم . . . ) توسعه کشت در محیط بسته (گلخانه ای) است. علاوه بر کاهش مصرف نهاده ها، اشتغال پایدار نیروهای فارغ التحصیل بخش کشاورزی، افزایش صادرات محصولات و ارز حاصل از آن را شاهد خواهیم بود.

موفقیت در این راه و گلخانه داری، در گرو استفاده صحیح از شرایط اقلیمی، انتخاب سازه گلخانه ای مناسب، شناخت صحیح گیاهان مورد کشت در گلخانه و . . .  می باشد.

اهمیت تهویه در گلخانه

در گلخانه داری باید به شرایط محیطی گلخانه توجه ویژه داشت. هدف از تهویه گلخانه تامین دی اکسید کربن و افزایش کارایی فتوسنتز در گیاه و تامین درجه حرارت گلخانه می باشد. تعبیه دو دریچه جانبی در گلخانه ها و همچنین دریچه هایی در بالا و پایین برای استفاده از هر کدام بر طبق فصول راه های تهویه در گلخانه هستند. تهویه ناگهانی در صبح و درمعرض هوای سر قرار گرفتن گیاه می تواند موجب بروز تنش شود. در زمستان بیشتر از دریچه بالایی جهت تهویه استفاده شود و همچنین باید در نظر داشت بسته بودن مداوم دریچه ها جهت مقابله با هوای سرد، خطر کاهش دی اکسید کربن مورد نیاز گیاه را بدنبال خواهد داشت.

ارتفاع مناسب گلخانه

ارتفاع گلخانه رابطه مستقیم با عمل تهویه دارد. ارتفاع مناسب بستگی به هدف گلخانه داری دارد. ارتفاع 5 متر دما را 3 درجه خنک تر از زمانی می کند که ارتفاع 3 متر است. همچنین در فصل زمستان ارتفاع بیشتر در گلخانه موجب کاهش اثر سرما روی گیاهان شده و آنها را از سرما زدگی مصون نگه می دارد. نوع محصول کشت شده در گلخانه نیز با ارتفاع مرتبط هست. مثلا برای گوجه و خیار و انواع محصولات داربستی می بایست در بالاترین نقطه گیاه 2 متر فضا جهت انجام بهتر عمل فتوسنتز وجود داشته باشد. (برای محصولات غیر داربستی یک متر).

پوشش مناسب در گلخانه داری

در ایران اغلب از پلاستیک برای پوشش گلخانه استفاده می شود. قیمت ارزانتر و کاربری راحت تری دارد. باید توجه داشت که حتما از پوشش های مقاوم به اشعه فرابنفش خورشید برای گلخانه استفاده شود چرا که پلاستیک های بدون این مقاومت بسیار سریع در برابر آفتاب دچار پوسیدگی خواهند شد. همچنین بر اساس اقلیم باید درصد uv این پوشش ها انتخاب شود. مثلا برای مناطق شمالی از پوشش دارای uv حدود 5-3 درصد و در جنوب (بندرعباس) از پوشش دارای uv حدود 8-12 درصد و برای چابهار با شدت تابش بسیار بالا از پوشش حتی 20 درصد یو وی بهتر است استفاده شود. دقت شود از پوشش هایی استفاده شود که نور را به خوبی پخش کنند (این پوشش ها معمولا چندان شفاف نیستند) و باعث پخش مناسب نور شده و در کل گیاه نور بیشتری را دریافت خواهد کرد.

سیستم خنک کننده فن و پد

پد ها اغلب از پوشال، تراشه چوب، کاغذ سلولزی و . . .  ساخته می شوند، توسط لوله هایی که از بالای پد میگذرند خیس شده و با عبور جریان هوا و تبخیر آب سبب خنک کردن فضای گلخانه می شوند. فن در طرف مقابل پدها نصب می شود. به ازای هر 30-20 متر مربع فضای گلخانه به یک متر مربع پد احتیاج هست. پدها باید از نور مستقیم آفتاب مصون باشند و طوری نصب شوند که تمیز کردن آنها به راحتی صورت پذیرد همچنین باید آنها را رو به باد غالب قرار داد تا کارایی فن بهتر شود. سیستم فن و پد زمانی کارایی لازم را در تهویه دارد که رطوبت هوا کنتر از 60 تا 65 درصد باشد.

 اختلاف درجه حرارت 5/18 درجه سانتیگراد

نحوه تهویه گلخانه ها در مناطق ساحلی و مرطوب

در مناطق ساحلی و مرطوب که رطوبت بالای 65-60 درصد است، نمی توان از سیستم خنک کننده فن و پد استفاده کرد، بنابراین در این مناطق برای خنک کردن محیط از فن و دریچه های جانبی و سقفی استفاده می شود. لذا بالا بردن ارتفاع گلخانه در مناطق مرطوب جنوبی بسیار حائز اهمیت است و ارتفاع مفید گلخانه در این مناطق بسته به نوع کشت حداقل 5/4 تا 5 متر (تا ناودانی) و ارتفاع ناودان تا قوس 60/1 متر انتخاب شود.

تهویه سقفی در صنعت گلخانه

در کار گلخانه داری سیستم تهویه یک عامل حیاتی برای تولید محصول است، یک سیستم تهویه خوب شامل:

دریچه های پهلو (ورودی هوا)

دریچه های سقفی (خروجی هوا)

فن های سیرکوله هوا (جابجایی هوا) در سقف می باشند.

در نتیجه اثر گلخانه ای، انرژی گرمایی خورشید وقتی وارد گلخانه می شود امکان خروج ندارد و باعث گرم شدن محیط گلخانه می شود. درجه حرارت از پایین ترین نقطه گلخانه به طرف بالاترین نقطه گلخانه افزایش می یابد.

عرض دریچه ها معمولا 5/12 درصد عرض گلخانه محاسبه می شوند. به عنوان مثال یک گلخانه 8 متری یک  متر عرض دریچه دارد. نکته قابل توجه: باد به پنجره های سقفی زودتر خسارت وارد می کند لذا در زمان وزش باد باید پنجره مخالف باد را باز گذاشت.